Zoekbeeld:

Mariene kolonievormende zakpijp. De kolonie heeft in stervorm rond een gemeenschappelijke uitstroomopening gerangschikte zakpijpjes. Vormt plakkaten tot enkele dm² op allerlei substraat. 'Sterren' in doorsnee 1 cm, individuele zakpijpjes ca. 4 mm. Variabel gekleurd: blauw, paars, geel, bruin tot zwart. Individuele zakpijpjes - sterretjes - vaak lichter en contrasterend met de verder donkere kolonie. Donkere sterren op een lichte ondergrond komen ook voor.

Kenmerken:

Afmetingen: Kolonies kunnen afmetingen bereiken van vele cm² tot enkele vierkante dm². De 'sterren' hebben een doorsnee tot circa één cm. De individuele zakpijpjes zijn niet veel groter dan 4 mm.
Kleur: Zeer variabel: blauw, paars, geel, bruin tot bijna zwart. De individuele zakpijpjes - sterretjes - zijn meestal lichter gekleurd en contrasteren doorgaans sterk met de rest van de kolonie, die vaak veel donkerder gekleurd is. Het omgekeerde komt ook voor, donkere sterretjes op een lichtere ondergrond. Rondom de sterren, in de donkere gedeelten, zijn met enige moeite de eveneens donkere instroomopeningen te zien.
Vorm: Een kolonievormende zakpijp die plakkaten vormt op allerlei substraat. Kenmerkend zijn de in stervorm rond een gemeenschappelijke uitstroomopening gerangschikte individuele zakpijpjes. Er zijn ca. 3-12 zakpijpjes per uitstroomopening. De kolonie voelt zacht, glad en vlezig aan.

Te verwarren met:

- slingerzakpijp,
- druipzakpijp,
- Grijze korstzakpijp.

Areaal en verspreiding:

De Gesterde geleikorst is in Nederland zeker niet zeldzaam en kan vrijwel overal langs de kust worden aangetroffen (Waddenzee, Noordzee, Grevelingen, Oosterschelde, Veerse Meer en Westerschelde). Op veel plaatsen talrijk.

Habitat en ecologie:

De soort kan op allerlei substraat worden aangetroffen, waaronder stenen, wieren en andere zakpijpen, met name de Knotszakpijp.

Seizoenspatronen:

Gevoelig voor strenge winters, de kolonie sterft dan af.

Literatuur:

• Wood, C., 2013. The Diver's Guide to Marine Life of Britain and Ireland. Wild Nature Press, Plymouth, UK.
• Gittenberger, A., M. Rensing, H. Stegenga & B.W. Hoeksema, 2009. Inventarisatie van de aan hard substraat gerelateerde macroflora en macrofauna in de Nederlandse Waddenzee. GiMaRIS rapp 2009.11.
• Leewis, R., 2002. Veldgids Flora en fauna van de zee (No. 16). Knnv.
• Hayward, P.J. & J.S. Ryland, J.S. (Ed.), 1995. Handbook of the marine fauna of North-West Europe. Oxford University/Oxford University Press: Oxford. 800 pp.

Auteurs:

IvL [feb. okt 2014],[Niels Schrieken, maart 2018] 

NadereInformatie:

Wordt soms ook wel 'Sterretje' genoemd. Deze naam is echter verwarrend, omdat de naam Sterretje al voor de zeepok Elminius modestus wordt gebruikt. Als volksnaam is plaatselijk 'Puienmoer' in gebruik. Daarnaast is de naam 'Paarse geleikorst' in gebruik. Ook deze naam kan beter worden vermeden, aangezien de soort in allerlei kleuren kan worden aangetroffen en vaker bruinzwart is dan paars.

[Extra bij exoten: gegevens over invasiviteit en impact; situatie 2014 (© ANEMOON) ]

Status in Nederland
Een gevestigde, algemeen voorkomende, in potentie invasieve soort. Leeft autochtoon in mariene milieus grenzend aan de provincies Friesland, Groningen, Noord-Holland, Zuid-Holland en Zeeland.

Oorsprong en introductie
Gebied van oorsprong: Noordelijke Atlantische Oceaan (?).
Leefwijze: Mariene habitats, estuaria en brakwatergebieden. Leeft op hard substraat.
Introductie en -wijze: Het is niet bekend wat de meest waarschijnlijke en belangrijkste verspreidingsmanieren en routes zijn. Mogelijk is de soort onbewust en ongewild ingevoerd door de mens, bijvoorbeeld als aangroeisoort aan scheepsrompen. Het jaar van de eerste melding is onbekend, de soort was al vóór 1859 aanwezig. 

Impact
Belangrijkste factoren: (voedsel- en ruimte-)concurrentie.
Ecologische impact: De Gesterde geleikorst is een samengestelde zakpijp die groeit op hard substraat en bouwwerken in havens en elders. Andere soorten kunnen worden overgroeid en bedekt, waarna andere soorten en populaties kunnen afnemen door concurrentie. De soort zal vermoedelijk hierdoor wel invloed hebben op het milieu, maar er zijn uit Nederland geen samenvattende gegevens bekend over de invloed van deze soort op het ecosysteem.
Eventuele economische impact: Er zijn geen gegevens voorhanden betreffende de economische impact van deze soort op het mariene milieu in Nederland.

Mate van invasiviteit
Of het hier om een invasieve soort in Europa gaat is onderwerp van discussie. Het exacte oorsprongsgebied lijkt onbekend. Dit zou het Noordoostelijke deel van de Atlantische Oceaan kunnen zijn (Wolff, 2005). In dat geval is dit geen daadwerkelijke Europese invasieve soort, aangezien het natuurlijke verspreidingsgebied zich dan uitstrekt vanaf Noorwegen tot in de Middellandse Zee (Hayward and Ryland 1991). B. schlosseri is heden ten dage ook aanwezig langs veel kusten in Azië, waaronder die van Rusland; Hong Kong; Zuid-China (Nishikawa 1991) en de USA. Wereldwijd gezien komt de soort wijdverbreid voor langs gematigde kusten aan beide zijden van de Noordelijke en Zuidelijke Atlantische Oceaan en Stille Oceaan. De Gesterde geleikorst maakt deel uit van fouling-gezelschappen en wordt vermoedelijk regelmatig vervoerd via scheepswanden en met materialen voor aquacultuur. Het is een snel groeiende soort, in staat zich snel aan te passen, tolerant voor lagere en hogere zoutgehalten en temperaturen, die in staat is tot zelfbevruchting - hermafrodiet - (Fofonoff et al., 2003).

Verspreiding en -snelheid
Vermoedelijk betreft het hier geen niet-inheemse exoot en kan de Gesterde geleikorst beter worden gezien als autochtoon bestanddeel van de Noordzeefauna. Het voorkomen van vermoedelijk deze soort werd al in publicaties uit de periode vóór 1859 aangehaald, met als referentiepunt de betiteling door Herklots als 'Inlandsch'. Op het moment ligt het zwaartepunt in de verspreiding duidelijk in de provincie Zeeland (Oosterschelde, Westerschelde, Grevelingenmeer), maar de soort is ook bekend uit de Waddenzee en van meerdere Waddeneilanden (Gittenberger et al., 2009). De soort zou zijn afgenomen in de Oosterschelde en in het Grevelingenmeer (Leewis et al., 2005).

Aphia ID:

103862

Gebied:

Nederland

Biotoop:

Zoutwater

Project:

MOO

Gerelateerde soorten:

Gesterde geleikorst
Groene wierslak