Zoekbeeld:

Zeeanemoon. Marien. Kleine, veelal oranje soort, met tamelijk korte, dunne tentakels. Tot 6 cm hoog, maar meestal veel kleiner. De dieren hebben een gladde slanke zuil die als de dieren volledig uitstaan veel hoger is dan breed. Leeft op hard substraat, maar ook op grootbladige wieren. Van de laagwaterlijn tot diepten van ca. 40 meter. Zeeland, Wadden, plaatselijk langs de Hollandse kust.

Kenmerken:

Afmetingen: Maximaal 5-6 cm hoog, maar doorgaans veel kleiner. De zuil is in uitgestrekte toestand minder dan 1 cm. in doorsnede. De tentakels zijn 1-2 cm lang.
Kleur: Meestal oranje, soms oranjebruin, soms groenig. Vaak feller gekleurd dan Zeeanjelieren. Vooral in de winter worden soms ook 'verbleekte' en soms zelfs min of meer doorschijnende exemplaren waargenomen, wat de kans op verwarring met Zeeanjelieren vergroot. De koosnaam 'Baksteenanemoon' verwijst naar de mooie oranje- tot roodbruine (baksteen-) kleur.
Vorm: De zuil van de Golfbrekeranemoon is slank, vaak wormvormig. De tentakels zijn vrij dik en in een cirkelvormige krans geplaatst. De mondschijf van de Golfbrekeranemoon is nooit geplooid. De voet is rond. Soms worden exemplaren waargenomen met één of meer vechttentakels.

Te verwarren met:

- Zeeanjelieren, metridium senile: Ingetrokken lijken ze sterk op jonge Zeeanjelieren. Zo trekken de tentakels van Golfbrekeranemoon zich bij aanraking met een schok in, waarbij de zuil vaak geknikt wordt. Bij de Zeeanjelier gaat dit geleidelijker en knikt de zuil nooit. Verder is de zuil van de Golfbrekeranemoon bij gelijke grootte vaak wormvormig, dus veel slanker dan de zuil van de Zeeanjelier en zijn de tentakels wat dikker. De tentakels van de Golfbrekeranemoon staan bovendien meer in een cirkelvormige krans geplaatst. Bij de Zeeanjelier zijn de tentakels wat warriger gerangschikt. De voet van de golfbrekeranemoon is egaal, terwijl die van de zeeanjelier gekarteld is. Tenslotte is de mondschijf van de Golfbrekeranemoon nooit geplooid.

Areaal en verspreiding:

Algemeen in de province Zeeland, in de Waddenzee meer plaatselijk. Leeft ook hier en daar langs de Noordzeekust van Noord- en Zuid-Holland.

Habitat en ecologie:

De Golfbrekeranemoon leeft voornamelijk op hard substraat als stenen, palen, schelpen, hout van wrakken etc., maar ook op grootbladige wieren zoals Zeesla. De dieren komen voor van de laagwaterlijn tot diepten van ca. 40 meter.

Literatuur:

• Ates, R., 2006. De golfbrekeranemoon, Diadumene cincta Stephenson, 1925, is geen recente immigrant. Het Zeepaard 66 (2) 52-59.
• Cohen, A.N. & J.T. Carlton 1995. Biological study.Nonindigenous aquatic species in a U.S. estuary: a case study of thebiological invasions of the San FranciscoBay and Delta. Report U.S. Fish & Wildlive Serv. Washington D.C., and The National Sea Grant College Program, Connecticut Sea Grant, NTiS Rep. PB96-166525. DAISIE European Invasive Alien Species Gateway, 2014. Diadumene cincta. Available from: .
• Gollasch, S. & S. Nehring 2006. National checklist for aquatic alien species in Germany. – Aquatic Invasions 1: 245-269.
• Katsanevakis S, K. Bogucarskis, F. Gatto, J. Vandekerkhove, I. Deriu, A.S. Cardoso, 2012. Building the European AlienSpecies Information Network (EASIN): a novel approach for the exploration ofdistributed alien species data. BioInvasions Records 1: 235-245.
• Nehring, S. & H. Leuchs, 1999. Neozoa (Makrozoobenthos) an der Deutschen Nordseekuste. Eine Übersicht. Bundesanstalt fur Gewasserkunde, Koblenz.
  Wolff, W.J., 2005. Non-indigenous marine and estuarine species in The Netherlands. Zool. Med. Leiden 79 (1): 1-116. 

Auteurs:

A.W. Gmelig Meyling [2013]
[IvL okt 2014]

NadereInformatie:

 [Extra bij exoten: gegevens over invasiviteit en impact; situatie 2014 (© ANEMOON) ]

Status in Nederland
Een ingeburgerde, locaal voorkomende, vrijwel zeker niet-invasieve soort. Leeft in de provincies Friesland, Noord-Holland,  Zuid-Holland en Zeeland. Hoewel de soort vaak genoemd wordt als exoot, is zeker niet uitgesloten dat het wel degelijk om een autochtone soort gaat.

Oorsprong en introductie
Gebied van oorsprong: Europa (?)
Leefwijze: Mariene habitats op hard substraat, estuaria en brakwatergebieden, kustgebied.
Introductie en -wijze: Onbekend / niet van toepassing. Eerste melding in 1925, maar vermoedelijk een inheemse autochtone soort. Indien zou blijken dat de soort toch ingevoerd is, dan is dat ongetwijfeld onbewust gedaan.

Impact
Belangrijkste factoren: Niet van toepassing, niet bekend.
Ecologische impact: Er zijn geen aanwijzingen met betrekking tot de ecologische impact van de Golfbrekeranemoon. Gegevens omtrent concurrentie of andere factoren van impact konden niet worden getraceerd.
Eventuele economische impact: Er zijn geen gegevens over een eventuele economische impact.

Mate van invasiviteit
Deze soort met een locaal beperkte Europese verspreiding (Noordzee, Franse Atlantische kust, Oostzee, Middellanse Zee) wordt in Nederland gewoonlijk niet beschouwd als invasieve exoot. Ates (2006) neemt stelling tegen (o.a.) Wolff (2005) en Nehring & Leuchs (1999), die D. cincta beschouwen als 'possibly an exotic species' die via scheepsrompen of oestertransporten de Atlantische kust heeft bereikt. Hij beargumenteert waarom geen van de gebruikte argumenten geldig zijn en waarom de soort wel degelijk als inheems langs onze kust dient te worden gezien. Dit is tevens de opvatting van de meeste andere Nederlandse (en Engelse) auteurs. Cohen & Carlton (1995) suggereren het Verenigd Koninkrijk als oorspronkelijk gebied van herkomst. Desondanks wordt de soort nog regelmatig aangemerkt als niet-inheems en invasief, zelfs door sommige Nederlandse auteurs (Gittenberger, 2009; Gittenberger et al., 2010). De verschillen in opvatting zijn nog steeds aktueel, met name lijsten en websites gericht op invasieve soorten buiten Nederland noemen de soort vaak als niet-inheems (bijvoorbeeld Katsanevakis et al., 2012, DAISIE en WoRMS (acc. 22.06.2014)). De herkomst wordt omschreven als cryptogeen, maar soms wordt ook 'Pacific' genoemd (Gollasch & Nehring 2006). Als belangrijkste vector voor de verspreiding wordt gewoonlijk de scheepvaart genoemd.

Verspreiding en -snelheid
De soort komt voor in de province Zeeland (algemeen) en in de Waddenzee (plaatselijk). Er zijn ook meldingen van de Noordzeekust van Noord- en Zuid-Holland. Er zijn geen gegevens over een eventuele vestiging of opmars: in tegenstelling tot Nehring & Leuchs (1999) en Wolff (2005) die Diadumene cincta als niet-inheemse soort beschouwen, concludeert Ates (2006) dat de soort al heel lang autochtoon in Europa is en ook al in Plymouth leefde vóór de beschrijving door Stephenson in 1925. Meerdere Nederlandse publicaties, waaronder Portielje (1933) noemen de soort uit Nederland en beschouwen de Golfbrekeranemoon niet als exoot.

Aphia ID:

100872

Gebied:

Nederland

Biotoop:

Zoutwater

Project:

MOO|LIMP

Gerelateerde soorten:

Groene golfbrekeranemoon
Golfbrekeranemoon